یکی از دلایل اهمیت توافق هسته ای برای مردم ایران، رفع تحریمهای بین المللی اقتصادی کشور می باشد.امید بر بهبود فضای کسب و کار و رونق اقتصادی و به تبع آن افزایش رفاه عمومی نگاه غالب عامه مردم جامعه به فضای پس از لغو تحریمها می باشد.اما صاحبان کسب و کارهای ایرانی به گونه ای دیگر به این شرایط نگاه کرده و با ذره بین خود سعی دارند فرصت ها و تهدیدهای آن را شناسایی کرده و با استفاده از تحلیل داخلی خود مبنی بر نقاط ضعف و قوت خود، در ابتدا از هرگونه تاثیر منفی شرایط جدید اقتصادی بر تجارت خود جلوگیری کرده و سپس از آن به عنوان پله ای برای پیشرفت کسب و کار خود استفاده کنند.

عرصه کسب و کارهای اینترنتی کشور نیز از این قاعده مستثنی نبوده و قطعاً بازار رو به رشد و پر پتانسیل تجارت آنلاین کشور مورد توجه شرکتهای اینترنتی بین المللی قرار خواهد گرفت.همانگونه که در ایام تحریم، شاهد حضور راکت اینترنت و سرمایه گذاری کلان آن در کشور بودیم قطعاً پس از بهبود روابط تجاری ایران و کشورهای توسعه یافته با یکدیگر، به تدریج شاهد رقابتی بین المللی برای حضور در بازار اینترنتی کشور خواهیم بود.

حال سوال اینجاست که شرایط آتی، چه تاثیری بر روی کسب و کارهای اینترنتی نوپا و صاحب نام کشور گذاشته و عرصه رقابت داخلی را چگونه رقم خواهد زد.به عبارت دیگر، ورود شرکتهای بین المللی به ایران، ماهیت کسب و کارهای اینترنتی کشور از نظر رقابت و کمیت و کیفیت خدمات اینترنتی را چگونه تغییر داده و کسب و کارهای اینترنتی و استارتاپهای ایرانی را به چالشهایی رو به رو خواهد ساخت. لذا در این مطلب قصد دارم تمام احتمالات ممکن را در پاسخ به این پرسش مهم بیان کرده تا چشم انداز روشن تری برای استراتژیهای پیش روی استارتاپهای اینترنتی ایران را به تصویر بکشم:

1-دسترسی به حسابهای اینترنتی بین المللی و سهولت در تراکنشان مالی ارزی آنلاین

با رفع تحریم های مالی علیه ایران، کاربران اینترنت ایرانی خواهند توانست در وبسایتهایی نظیر پی پال، حسابهای اینترنتی خود را افتتاح کرده و با استفاده از شرکتهای واسط بانکی در ایران، خدمات تبادل ارز در این حسابها را با سادگی و اطمینان بیشتری انجام دهند. این امر سبب می شود تا کاربران بتوانند با سهولتی که شاید تاکنون رخ نداده بود از خدمات سایتهای غیر ایرانی استفاده کرده و نسبت به خرید اقلام و خدمات مورد نیاز خود از این سایتها اقدام نمایند.این امر سبب می شود تا نگاه شرکتهای بین المللی تجارت الکترونیک و همچنین وبسایتها به بازار چند ده میلیون نفری جدید در خاورمیانه جلب شود.

2- آثار لغو تحریمهای گوگل علیه ایران

زمانی که گوگل به عنوان یکی از برجسته ترین پیشروان و پرچمداران اینترنت و کسب و کارهای اینترنتی دنیا تحریمها و محدودیتهای خدمات خود را برای کاربران اینترنت ایران لغو کند می توان موج استفاده کاربران از خدمات تبلیغاتی گوگل و مارکت اندرویدی گوگل را شاهد بود.این امر سبب می شود که کسب و کارهای اینترنتی ایرانی در زمینه های مشابه ( مثلاً شبکه تبلیغات در بخش تبلیغات کلیکی و بازار در بخش مارکتها ) به طور موقت با کاهش نسبی استفاده از خدمات خود و به دنبال آن کاهش نسبی درآمد روبرو شوند.

همچنین وبمسترها نیز از آن پس خواهند توانست از خدمات درآمدزایی گوگل در وبسایتهای خود استفاده کنند که این نیز گرایش بی سابقه ای را از سایتهای مشابه ایرانی به این بخش در پی خواهد داشت. ( برای سالها، کسب درآمد با گوگل ادسنس در ایران به یک رویا شباهت داشت! )

به جز موارد ذکر شده، بسیاری دیگر از وبسایتها و شرکتهای اینترنتی نیز به پیروی از گوگل، خدمات خود را به روی کاربران اینترنت ایران گشوده و سعی خواهند کرد علاوه بر تلاش برای کسب سهم بازار، از مزایای تبلیغاتی آن نیز استفاده نمایند.

3-بهبود و توسعه سیستم پست بین المللی

پس از بهبود سیستم تراکنشات ارزی برای کاربران اینترنت ایرانی، وقت آن خواهد رسید تا ایران نیز بتواند همچون سایر کشورها مرسولات پستی برون مرزی را با مکانیزمی ساده تر و کارآتر ارسال و دریافت کند.گرچه این امر به مساعدت دولت وابسته است اما می توان امید/انتظار داشت که روند رو به جلوی رونق روابط تجاری و پیشرفت اقتصادی سبب شود تا نهادهای دولتی مربوطه به اهمیت این امر پی برده و با توجه به نیاز و تقاضای بازار، انجام این امر را در دستور کار خود قرار دهند.

در نتیجه با حل شدن دو مشکلی که تا کنون مانع از انجام خرید اینترنتی کالا و محصولات از سایتهای غیر ایرانی مطرح بود ( تراکنشات ارزی و دریافت پستی کالا )، به تدریج شاهد افزایش خریدهای اینترنتی کاربران ایرانی از سایتهای غیر ایرانی خواهیم بود. البته به دلیل پایین بودن نرخ ریال نسبت به ارز بین المللی، حجم این خریدها چشمگیر نخواهد بود اما می توان این احتمال را نیز در نظر داشت که شرکتهای دیگری به پیروی از راکت اینترنت، شعبه ای از سیستم خرید اینترنتی خود را در ایران دایر کرده تا بتوانند از این بازار پر سود نیز درآمد داشته باشند.

4-زنگ خطری برای فروشگاههای اینترنتی کشور

زمانیکه بستر فعالیت فروشگاهها و بازارهای اینترنی بین المللی در ایران فراهم شود به تدریج فروشگاه های اینترنتی مطرح کشور مانند دیجی کالا و حتی هایپرمارکتها مانند البسکو زنگ خطری را برای ورود رقبای جدید قدرتمند به بازار تحت تصرف خود را احساس خواهند کرد.گرچه این فروشگاه ها به خوبی می دانند که علاوه بر برخورداری از امتیاز بومی بودن ( تکیه و تمرکز بر حس میهن دوستی کاربران برای استفاده از خدمات سایتهای ایرانی ) و قیمت های مناسب ریالی ( هزینه بالای تبدیل نرخ ارز و هزینه پست بین المللی به ریال ) می توانند با ارتقای خدمات و تغییر استراتژی های مارکتینگ خود سعی نماییند تا ورود این رقیبان قدرتمند را در نطفه خفه کرده و سهمی از بازار خود را در اختیار آنها قرار ندهند.در حین این تلاش، شکاف بین فروشگاههای اینترنتی مطرح کشور و خرده فروشان گمنام اینترنتی بیشتر شده و عرصه برای فعالیت آنها تنگ می شود؛ لذا بسیاری از فروشگاه های اینترنتی کوچک . کم سابقه از سوددهی فاصله گرفته و تعطیل خواهند شد.

5-خدمات کاربران غیر ایرانی وبسایتهای ایرانی

همانطور که در این سالهای اخیر شاهد بودیم بسیاری از تولیدکنندگان اپلیکیشنها و وبسایتهای خدماتی،محصولات خود را به صورت بین المللی عرضه می کردند؛ حال در شرایطی که ایران کانون توجه بنگاه های اقتصادی دنیا قرار گرفته و نگاه سرمایه گذاران و شرکت های اینترنتی نیز به سمت بازار آنلاین ایران معطوف است عکس این قضیه نیز از سوی وبسایتهای ایرانی رخ خواهد داد.به عبارت دیگر، وبسایتهایی راه اندازی خواهد شد که نقش واسطه خدماتی برای کسب و کارهای ایرانی و غیر ایرانی جهت انجام مراودات مالی، تجاری و خدماتی بین طرفین خواهند داشت که قطعاً بازار پر سودی را در اختیارشان خواهد گذاشت.

همچنین از سوی دیگر، وبسایتهای ایرانی تلاش خواهند کرد علاوه بر برخورداری از پتانسیل مالی بازار ایران، تمام یا بخشی از خدمات خود را به کاربران غیر ایرانی و انگلیسی زبان عرضه نمایند.به عنوان مثال، سایتهای محتوامحور بیتوته و برترینها می توانند بخش مطالب انگلیسی خود را نیز راه اندازی کنند.اما در این حین، برخی کسب و کارهای آنلاین ایرانی به دلیل وجود رقبای بسیار قدرتمند در بیرون از مرزهای ایران، امکان مانور بسیار کمی در سطح بین المللی خواهند داشت و احتمالاً ریسک شکست در آنسوی مرزها را به جان نخواهند خرید و با قدرت بیشتری بر بازار داخلی تمرکز خواهند کرد. ( مثلاً دیجی کالا و آمازون، شبکه تبلیغات و خدمات تبلیغاتی گوگل، کافه بازار و گوگل پلی و … )

6-سایتهای جدید غیر ایرانی اما فارسی زبان در ایران

ایران به عنوان بازار رو به رشد و وسیع در خاورمیانه و به عنوان محور کشورهای فارسی زبان منطقه، به کانونی برای راه اندازی شعبه فارسی وبسایتهای تجاری بین المللی تبدیل خواهد شد.به عبارت دیگر، وبسایتها و خدمات کسب و کارهای اینترنتی جهانی با زبان فارسی و بومی شده در ایران راه اندازی و مدیریت شده و هدف آنها، علاوه بر رشد در بازار ایران، فعالیت در سطح منطقه را در دستور کار آینده خود قرار خواهند داد.(مشابه ورود کمپانی راکت اینترنت در ایران )

7-افزایش رقابت داخلی در برخی حوزه های کسب و کارهای اینترنتی

زمانی که رقابت در برخی زمینه ها مانند فروش آنلاین کالا و خدمات در کشور رو به افزایش بوده و ورود به این رقابت با رییسک زیادی همراه خواهد بود در سویی دیگر، برخی حوزه های کسب و کارهای اینترنتی فضای آرام و نسبتاً مطمئنی را در اختیار داشته و از این رقابت جان سالم به در می برند!به عنوان مثال، حوزه خدمات نیازمندی اینترنتی – که سایتهایی نظیر دیوار و شیپور در آن برند هستند – را می توان یکی از این حوزه ها دانست ( مثال دیگر : وبسایتهای خبری ). این امر سبب می شود تا بسیاری از علاقه مندان به فعالیت یا سرمایه گذاری در تجارت آنلاین، به سمت این حوزه ها گرایش پیدا کنند و رقابت داخلی در این بخشها گسترش پیدا کند.

8-آرامش خاطر برخی کسب و کارهای اینترنتی به دلیل فیلترینگ

برخی کسب و کارهای اینترنتی در کشور از هر گونه رقابت داخلی و خارجی مصون مانده و تغییر محسوسی را در فضای کسب و کار خود احساس نخواهند کرد.شبکه های اجتماعی، سرویس آپارات و … جز کسب و کارهایی هستند که به دلیل فیلتر بودن سایتهای رقیب خود و عدم ارتباط سیاست فیلترینگ با بحث رفع تحریم ها و توافق هسته ای، سبب می شود که بدون دغدغه و نگرانی از تغییر شرایط به فعالیت خود ادامه داده و سیاستهای پیشین خود را ادامه دهند.

8 مورد ذکر شده تنها احتمالات برجسته ای بود که می توان آنها را از پیش حدس زد. قطعاً تغییرات جزیی بسیاری نیز رخ خواهد داد که در حال حاضر نمی توان به آنها اشاره ای نمود. این احتمالات به صورت زنجیروار و متصل به هم به وقع پیوسته و ممکن است تحقق هر کدام از آنها بیش از یک یا چند سال طول بکشد. لذا ما فعالان کسب و کارهای اینترنتی باید به انتظار بنشینیم و منفعلانه منتظر شرایط جدید و واکنش به آن باشیم و یا از همین امروز با تحلیل شرایط، برای هر احتمال موثر در کسب و کار اینترنتی خود برنامه ریزی نماییم…

*پ.ن: مدیرعامل شرکت پست اذعان داشت که به زودی امکان خرید از آمازون و eBay برای کاربران ایرانی فراهم می شود.(منبع : کلیک کنید )

نویسنده : مهندس احسان خواجوی

مدیر مسئول سایت نبضی‌نو | اولین تحلیلگر کسب و کارهای اینترنتی ایرانی